Reguły psychoterapii

Pomimo różnic w przebiegu psychoterapii można określić pewne reguły postępowania, wspólne różnym formom psychoterapii i obowiązujące niezależnie od rodzaju choroby.
Należy do nich świadome i celowe korzystanie z nieswoistych czynników leczniczych, posługiwanie się głównie komunikacją werbalną, pobudzanie pacjenta do ujawniania swoich przeżyć i zainteresowanie tymi przeżyciami, szczególna postawa terapeuty - przyjaznego, spokojnie słuchającego, neutralnego wobec ocen i postaw etycznych, a co najważniejsze - ograniczającego swoje działanie do pobudzenia i ukierunkowywania aktywności pacjenta, skupiającego uwagę na tym, co się dzieje w czasie spotkania, ograniczającego swoje działanie do pobudzania i ukierunkowywania aktywności, aby doprowadzić do zmiany korygującej istniejące zaburzenie. Podstawową jego umiejętnością, niezależnie od poglądów teoretycznych, jest świadome używanie interwencji psychoterapeutycznych jako narzędzia wywołującego określone i pożądane reakcje. Na to, co jest wspólne, nakładają się różnice wynikające z rozmaitości oczekiwań pacjenta, rodzaju występujących u niego zaburzeń i specyfiki kontraktu terapeutyczne go, celów pacjenta i psychoterapeuty oraz wiedzy i umiejętności tego ostatniego, pozwalających zrozumieć istotę zaburzeń i określić optymalny sposób powodowania zmian.
Psychiatria t.3, pod red. A.Bilikiewicza, S.Pużyńskiego, J.Rybakowskiego, J.Wciórki,  (2003), Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner

Sigmund Freud w pracy "O historii ruchu psychoanalitycznego" wskazał, że każdą psychoterapię, która uznaje zjawisko nieświadomości, przeniesienia i oporu jako fakt oraz czyni je kluczowymi założeniami pracy z pacjentem, można nazwać psychoanalizą.

Jednocześnie uważał, że istotne znaczenie dla zdefiniowania psychoanalizy ma kompleks Edypa, m.in. dlatego, że odgrywa zasadniczą rolę w kształtowaniu się struktury osobowości człowieka, zwłaszcza jego orientacji seksualnej. W nieświadomości wszystkich ludzi jest obecny ten sam kompleks edypalnych impulsów popędowych, z których wywodzą się pierwotne fantazje i pragnienia tworzące strukturę wyobrażeniową życia jednostki. Za psychoanalityczną można uznać tylko taką teorię, która przyjmuje uniwersalność tego kompleksu i znaczenie nieświadomych skłonności kazirodczych, a w badaniu tych zjawisk psychicznych posługuje się metodą odkrywania indywidualnych znaczeń (tzw. metoda archeologiczna) (Freud, 1900/1996).

"Seksualność i problemy seksualne z perspektywy psychodynamicznej" PWN. Warszawa 2017 Red. naukowa: Lidia Cierpakowska Izabela Turbaczewska -Brakonecka Jarosław Broth

 Od teorii popędów do teorii relacji z obiektem i psychologii self

Psychoanaliza jest przede wszystkim metodą leczenia, jak podkreślał Freud, ale zawiera też prawdy na temat psychicznej - świadomej i nieświadomej - natury człowieka. Rozwój psychoanalizy jako metody leczenia wpłynął na wzbogacenie wiedzy o biologiczno-społecznej istocie człowieka, zwłaszcza o genezie oraz przejawach zaburzeń psychicznych. I odwrotnie - pogłębianie wiedzy o istocie intrapsychicznej struktury człowieka wzbogaciło i zmodyfikowało wiedzę o leczeniu zaburzeń psychicznych. W psychoanalizie istnieją ścisłe związki między wiedzą a badaniami klinicznymi jednostki, choć nie ma zgody co do tego, czy badania te mogą mieć inny charakter niż studium przypadku (Kächele, 2010). Rozwój myśli psychoanalitycznej można przedstawić, odnosząc się do zmian, które zaszły w modelu dynamicznym, strukturalno-topograficznym, rozwojowym, ekonomicznym i adaptacyjnym. We współczesnej psychoanalizie istnieje dość powszechny pogląd, że wiele z tych zmian zostało zapoczątkowanych ideami przedstawionymi w pierwszej i drugiej teorii popędów, w których Freud odmiennie rozumiał znaczenie czynników biologicznych i środowiskowych w kształtowaniu się struktury psychicznej (por. tab. 1.1).

Synteza założeń dynamicznego, topograficznego i ekonomicznego punktu widzenia stanowi, zdaniem Freuda, o istocie metapsychologii, która jest najbardziej teoretycznym poziomem psychoanalizy. Te ogólne założenia pozwalają nie tylko na wyjaśnienie, jakie są „koleje losu popędów" na poszczególnych etapach rozwoju struktury psychicznej, lecz także na ukazanie dynamiki związków między nieświadomymi konfliktami i obronami oraz ujawniającymi się zaburzeniami psychicznymi u jednostki. Wiedza ta znajduje szerokie zastosowanie w leczeniu psychonerwic (Laplanche i Pontalis, 1996).

"Seksualność i problemy seksualne z perspektywy psychodynamicznej" PWN. Warszawa 2017 Red. naukowa: Lidia Cierpakowska Izabela Turbaczewska -Brakonecka Jarosław Broth

TABELA 1.1.

Koncepcje psychoanalityczne i psychodynamiczne, a znaczenie czynników zewnętrznych i wewnętrznych (przykłady) w kształtowaniu się struktury psychicznej